Η βιταμίνη D είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος υγείας για όλες τις ηλικίες.
Είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη η οποία συνθέτεται στον οργανισμό κυρίως μέσω της επίδρασης της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου στο δέρμα μας αλλά προσλαμβάνεται και από την κατανάλωση ορισμένων τροφών με κύριο ρόλο τη σωστή ανάπτυξη των οστών μας και την προαγωγή της υγείας του σκελετού μας.
Τα τελευταία όμως χρόνια πλήθος επιστημονικών μελετών υπογραμμίζουν το σημαντικότατο ρόλο της βιταμίνης D στη συνολική υγεία του οργανισμού, καθώς έχει καταγραφεί πως βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού, στον έλεγχο του σακχάρου αλλά και στην πρόληψη άλλων σοβαρών παθήσεων όπως διαφόρων μορφών καρκίνου, σκλήρυνσης κατά πλάκας, ψυχιατρικών νόσων, υπέρτασης, καθώς και άλλων ασθενειών.
Από ποιες πηγές προσλαμβάνουμε Βιταμίνη D;
O οργανισμός προσλαμβάνει τη βιταμίνη D κυρίως μέσω της σύνθεσής της στο δέρμα μας με την επίδραση της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας. Ο χρόνος έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία που απαιτείται για τη σύνθεση των απαραίτητων ποσοτήτων βιταμίνης D εξαρτάται από την ηλικία, το χρώμα του δέρματος και από τα υποκείμενα προβλήματα υγείας
Η άλλη λιγότερο σημαντική πηγή βιταμίνης D είναι η πρόσληψη μέσω των τροφών. Λίγες τροφές είναι πλούσιες σε βιταμίνη D και αυτές είναι ορισμένα «λιπαρά» ψάρια (όπως ο σολομός, το σκουμπρί, ο τόνος, ο μπακαλιάρος, η πέστροφα, οι σαρδέλες), το μουρουνέλαιο, τα αυγά και το βοδινό συκώτι.
Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο από έλλειψη βιταμίνης D; Γιατί είναι συχνή η έλλειψη βιταμίνης D στη χώρα μας;
Άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης D είναι
Α) Άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα, καθώς η μελανίνη δρα σαν φίλτρο στην απορρόφηση της UVB ακτινοβολίας (υπερϊώδης Β ακτινοβολία)
Β) Άτομα με μικρή ή μηδενική έκθεση στον ήλιο όπως
Ηλικιωμένοι με πολλαπλά προβλήματα υγείας που παραμένουν κλινήρεις ή περιορισμένοι στην κατοικία τουςΆτομα που καλύπτουν πλήρως το δέρμα τους με ρούχα λόγω θρησκευτικών ή πολιτιστικών πεποιθήσεων (π.χ μοναχές)΄Ατομα που εσκεμμένα αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο λόγω αισθητικής ή θεμάτων υγείαςΆτομα με επαγγέλματα με μικρή έκθεση στον ήλιο (υπάλληλοι γραφείου, νυχτοφύλακες)
Γ) Άτομα με ιατρικές καταστάσεις που προδιαθέτουν σε έλλειψη Vit D όπως
ΠαχυσαρκίαΧρόνια νεφρική νόσοςΗπατική ανεπάρκειαΧρήση φαρμάκων που αυξάνουν την κατανάλωση βιταμίνης D (π.χ αντισπασμωδικά)Παθολογικές καταστάσεις του γαστρεντερικού συστήματος, είτε λόγω νοσημάτων (όπως η κοιλιοκάκη, η νόσος Crohn, η κυστική ίνωση) είτε λόγω χειρουργικών επεμβάσεων που αφαιρούν ή παρακάμπτουν τμήματα του στομάχου ή του εντέρου (π.χ γαστρικό bypass).
Φαίνεται παράδοξο αλλά στην ηλιόλουστη χώρα μας όπως και σε άλλες Μεσογειακές χώρες, τα επίπεδα βιταμίνης D είναι συχνά πολύ χαμηλότερα από τα φυσιολογικά, και η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συνηθέστερη από τις βορειότερες χώρες. Πρόσφατη μελέτη στον ελληνικό πληθυσμό ανέδειξε πως το 57,7% έχει έλλειψη βιταμίνης D.
Οι κυριότερες αιτίες που εξηγούν αυτό το φαινόμενο είναι:
1. Το γεωγραφικό πλάτος της Ελλάδας δεν επιτρέπει την επαρκή σύνθεση βιταμίνης D, ιδίως τους χειμερινούς μήνες
2. Ο πληθυσμός έχει περιορίσει σημαντικότατα την έκθεση στον ήλιο, φαινόμενο που στη διεθνή βιβλιογραφία περιγράφεται ως heliophobia (ηλιοφοβία)
3. Οι κάτοικοι των βορειότερων χωρών της Ευρώπης καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες πλούσιων σε λίπος ψαριών (σολομός)
Ποια προβλήματα υγείας μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη βιταμίνης D;
Οι σοβαρότερες επιπλοκές της έλλειψης βιταμίνης D είναι:
χαμηλά επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα
η εγκατάσταση ραχίτιδας στα παιδιά μια πάθηση που οδηγεί σε παραμόρφωση των οστών και καθυστέρηση της ανάπτυξης
η ανάπτυξη οστεομαλακίας (διαταραχή που οδηγεί σε λέπτυνση των οστών) και οστεοπόρωσης στους ενήλικες
αυξημένη συχνότητα πτώσεων και συνοδών καταγμάτων.
Αν και απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να εδραιώσουν τη γνώση μας, η έλλειψη βιταμίνης D έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο:
σκλήρυνσης κατά πλάκαςσακχαρώδη διαβήτη (τόσο τύπου 1 όσο και τύπου 2)διαφόρων μορφών καρκίνου (ειδικά του εντέρου)καρδιακής νόσουψυχιατρικών νόσωναυτοάνοσων νοσημάτων
Όσον αφορά τη συμτωματολογία της έλλειψης βιταμίνης D δεν υπάρχουν ξεκάθαρα και ειδικά ενοχλήματα, ενώ αρκετοί ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί ακόμα και σε σημαντική έλλειψη. Τα συνηθέστερα συμπτώματα που περιγράφονται είναι κόπωση, γενικευμένη μυική αδυναμία, κράμπες, πόνος στις αρθρώσεις, αδυναμία συγκέντρωσης, κεφαλαλγίες.
Πώς γίνεται η διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης D;
Τα επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό μας μετρώνται με μια αιματολογική εξέταση που λέγεται 25-υδρόξυ βιταμίνη D ή 25 (OH) D3
τιμές 25 (OH) D3>30 ng/ml θεωρούνται φυσιολογικέςτιμές 25 (OH) D3 20-30 ng/ml θεωρούνται ενδεικτικές ανεπάρκειας της βιταμίνης Dτιμές 25 (OH) D3Πώς μπορούμε να προλάβουμε την έλλειψη βιταμίνης D;
Η ποσότητα βιταμίνης D που απαιτείται για να διατηρείται η βιταμίνη D σε φυσιολογικά επίπεδα εξαρτάται από τη διατροφή κάθε ατόμου, την έκθεση στον ήλιο, το χρώμα του δέρματος και τις υποκείμενες νόσους.
Η γενική σύσταση είναι οι ενήλικες να προσλαμβάνουν 800 IU (International Units) βιταμίνης D ημερησίως για τη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων βιταμίνης D (αν και οι ηλικιωμένοι πιθανώς να χρειάζονται μεγαλύτερες δόσεις) και να καταναλώνουν ψάρια δύο φορές την εβδομάδα.
Η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία συνιστά τη χορήγηση βιταμίνης D σε όλα τα βρέφη που θηλάζουν τους πρώτους έξι μήνες της ζωής και τη χορήγηση 400 IU βιταμίνης D σε όλα τα παιδιά και εφήβους που δεν καταναλώνουν τουλάχιστον 1000 ml γάλακτος την ημέρα (καθώς τα 100 ml γάλακτος περιέχουν περίπου 40 IU βιταμίνης D).
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη βιταμίνης D;
Υπάρχουν διαφορετικές μορφές βιταμίνης D στα χορηγούμενα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα ή συμπληρώματα διατροφής. Οι κυριότερες μορφές συμπληρωμάτων βιταμίνης D είναι η εργοκαλσιφερόλη (βιταμίνη D2) και η χοληκαλσιφερόλη (βιταμίνη D3). Συνιστάται η χορήγηση βιταμίνη D3, καθώς η χοληκαλσιφερόλη αποτελεί τη φυσική μορφή και έχει τη δυνατότητα να ανεβάσει τα επίπεδα της ολικής βιταμίνης D αποτελεσματικότερα.
Η συνιστώμενη δόση βιταμίνης D εξαρτάται από το βαθμό ανεπάρκειας ή έλλειψης της
Η θεραπεία υποκατάστασης της βιταμίνης D είναι πολύ ασφαλής και συνήθως δεν παρατηρούνται προβλήματα από τη χορήγηση της. Η βιταμίνη D3 διατίθεται σε δισκία, κάψουλες, σταγόνες με πολύ καλά αποτελέσματα ενώ πρόσφατα και στη χώρα μας κυκλοφορεί και σε μορφή spray. H τελευταία μορφή χορήγησης συνδυάζει την πολύ εύληπτη μορφή και την μέγιστη απορρόφηση.
Πόση Βιταμίνη D μπορούμε να λάβουμε με Ασφάλεια;
Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την ασφαλή λήψη αυτής της ζωτικής βιταμίνης.
Η σημασία της βιταμίνης D για την υγεία μας έχει αναγνωριστεί ευρέως και η μέτρηση των επιπέδων της στο αίμα άρχισε πλέον να γίνεται μέρος των εξετάσεων ρουτίνας σε σημαντικό αριθμό ιατρικών ειδικοτήτων.
Η μέτρηση των επιπέδων της συνταγογραφείται πλέον συχνά από ενδοκρινολόγους, παιδιάτρους, νευρολόγους, ρευματολόγους, ορθοπαιδικούς, παθολόγους και άλλους. Παράλληλα όλο και περισσότεροι γιατροί χορηγούν βιταμίνη D στην προσπάθεια να αποκαταστήσουν την έλλειψη της.Πρόκειται για μια τεράστια πρόοδο που μπορεί να ωφελήσει ουσιαστικά στην βελτίωση της υγείας εύκολα και αποτελεσματικά.
Βιταμίνη D και τοξικότητα
Για να αποκομίσουμε όμως τα οφέλη που μπορεί να μας προσδώσει η βιταμίνη D πρέπει να διατηρούμε επίπεδα στο αίμα πάνω από 50 ng/dl καθόλη τη διάρκεια του έτους. Μπορεί όμως η χορήγηση της σε αυξημένες δόσεις να προκαλέσει τοξικότητα; Η απάντηση είναι ότι θεωρητικά αυτό μπορεί να συμβεί, πρακτικά όμως είναι αδύνατον.
Αναφέρονται μεμονωμένες περιπτώσεις στη βιβλιογραφία όπου από λάθος ελήφθησαν τεράστιες ποσότητες βιταμίνης D, όπως 2.400.000 ή 1.680.000 μονάδων βιταμίνης D ημερησίως. Εκδηλώθηκαν συμπτώματα τοξικότητας από βιταμίνη D, όπως κράμπες, ναυτία και ζάλη μετά από την πρόσληψη αυτών των δόσεων επί 5μήνου. Για να λάβει κανείς αυτή τη δόση βιταμίνης D θα πρέπει να καταναλώσει πάνω από 800 κάψουλες των 2.000 μονάδων ημερησίως, πράγμα πρακτικά μη εφικτό.
Βιταμίνη D και ασβέστιο
Μια από τις κοινές ανησυχίες γιατρών και φαρμακοποιών σχετικά με την λήψη υψηλών δόσεων βιταμίνης D είναι η εκδήλωση τοξικότητας μέσω της αύξησης των επιπέδων ασβεστίου στο αίμα.
Από την αναθεώρηση μελετών στο θέμα δεν προκύπτει κανένα περιστατικό τοξικών επιπέδων του ασβεστίου για επίπεδα βιταμίνης D στη φυσική της μορφή (25ΟΗD3) έως και επίπεδα στο αίμα μέχρι και επτά φορές πάνω από τα φυσιολογικά (700 ng/dl), τα φυσιολογικά επίπεδα είναι μέχρι 100 ng/dl.
Οι συνιστώμενες ανώτερες ασφαλείς δόσεις, σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ενδοκρινολογική Εταιρεία, χωρίς την παρακολούθηση και μέτρηση των επιπέδων της από γιατρό, είναι οι 10.000 μονάδες ημερησίως για τους ενήλικες και 4.000 μονάδες για παιδιά από 8-18 ετών. Η πρόσληψη δόσεων υψηλότερων των 10.000iu ημερησίως με σκοπό την αποκατάσταση σημαντικής έλλειψης της βιταμίνης D θα πρέπει να γίνεται με την παρακολούθηση γιατρού και την μέτρηση των επιπέδων της στο αίμα.
Οι παραπάνω δόσεις είναι απολύτως φυσιολογικές και αναμενόμενες εφόσον το ανθρώπινο σώμα μετά από την έκθεση στον ήλιο, το καλοκαίρι, παράγει 10-20.000 μονάδες βιταμίνης D, σε 15 περίπου λεπτά. Δόσεις από 5 -10.000iu ημερησίως, για τους ενήλικες, είναι οι ελάχιστες ώστε να επιτευχθεί ένα ικανό βιολογικό αποτέλεσμα.
Σύμφωνα με τον Robert Heany μάλιστα, καθηγητή ενδοκρινολογίας και πρωτοπόρο στην παγκόσμια έρευνα για την βιταμίνη D, δεν έχει αναφερθεί περίπτωση τοξικότητας στη βιβλιογραφία μέχρι την ημερήσια δόση των 30.000 μονάδων βιταμίνης D ημερησίως και για επίπεδα έως 200 ng/dl στο αίμα για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Νεότερα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η βιταμίνη D είναι ασφαλής σε δόσεις πολύ υψηλότερες από αυτές που θεωρούνταν ασφαλείς στο παρελθόν. Να σημειωθεί όμως ότι η βιταμίνη D θα πρέπει να λαμβάνεται μαζί με βιταμίνη Κ2 και μαγνήσιο που είναι οι βασικοί συμπαράγοντες στην επίτευξη της μέγιστης ευεργετικής της δράσης.
Στην Υγειά Σας!
Comments