Έχω ακούσει να λένε ότι «αποπληθωρισμό έχουμε όταν πέφτουν οι τιμές». Και ρωτάω και ‘γω με το απλοϊκό μυαλό μου: «Και είναι κακό αυτό; Δηλ. να μπορώ να αγοράζω περισσότερα, ξοδεύοντας λιγότερο;»
Ίσως όμως τα πράγματα να μην είναι τόσο απλά…
Ας δούμε όμως πρώτα που βρισκόμαστε, παραθέτοντας τμήμα ενός άρθρου από το Πρώτο θέμα
Ρεκόρ αποπληθωρισμού γυρίζει την Ελλάδα πίσω στο… 1962!
Ο μεγαλύτερος αποπληθωρισμός που έχει σημειωθεί στη χώρα τα τελευταία 51 χρόνια καταγράφηκε στην Ελλάδα το Νοέμβριο
Ο μεγαλύτερος αποπληθωρισμός που έχει σημειωθεί στη χώρα τα τελευταία 51 χρόνια καταγράφηκε στην Ελλάδα το Νοέμβριο, με τις τιμές καταναλωτή να μειώνονται κατά 2,9%, έπειτα από μείωση 2% τον Οκτώβριο και τις αποπληθωριστικές πιέσεις να συνεχίζονται για ένατο διαδοχικό μήνα.
Το προηγούμενο χαμηλότερο ποσοστό του πληθωρισμού ήταν τον Φεβρουάριο 1962 (πτώση κατά 2,1%), ενώ, παράλληλα, με τη μείωση του Νοεμβρίου, ο πληθωρισμός διατηρείται σε αρνητικό επίπεδο για ένατο συνεχόμενο μήνα (το προηγούμενο «ρεκόρ» ήταν οι οκτώ συνεχείς μήνες).
Πάντως, «μελανό» σημείο παραμένουν οι ανατιμήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ, κατά 18,7% σε ετήσια βάση, ενώ αξιοσημείωτες είναι και οι ανατιμήσεις στα φάρμακα (κατά 25,3%, σε ετήσια βάση).
Ανατιμήσεις καταγράφηκαν, επίσης, στα καπνικά προϊόντα (4,7%), στις νωπές πατάτες (4,5%), στο νωπό μοσχάρι (2,1%) και στα γαλακτοκομικά- αυγά (1,7%).
Στον αντίποδα, λόγω των μειώσεων στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου, το πετρέλαιο θέρμανσης πωλήθηκε φθηνότερα κατά 3,4%, σε σχέση με τον Νοέμβριο πέρυσι.
Ειδικότερα, από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ανακοινώθηκαν τα εξής:
Από τη σύγκριση του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του Νοεμβρίου 2013, προς τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2012, προκύπτει μείωση 2,9% έναντι αύξησης 1%, που σημειώθηκε κατά την ίδια σύγκριση το 2012 προς το 2011.
Έτσι λοιπόν, σύμφωνα με τα παραπάνω, αυξήθηκαν οι τιμές στα φάρμακα, τα ποτά και τα τσιγάρα, ενώ έχουμε μείωση (σχεδόν) όλων των άλλων προϊόντων και υπηρεσιών…
Δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ: «Γιατί ενώ γίνονται αυτά, εγώ δεν το «νοιώθω» στην τσέπη μου;»
Η πρώτη απάντηση που μου έρχεται στο μυαλό είναι ότι α) μειώθηκε ο μισθός μου και β) αυξήθηκαν οι φόροι. Το αποτέλεσμα; έχω λιγότερα για να ξοδέψω.
Ένας τρίτος, έμμεσος, λόγος είναι ότι αυξήθηκε η ανεργία και η ανασφάλεια αυτών που έχουν ακόμα δουλειά. Έτσι ακόμα και αν υπάρχει εισόδημα, αυτό φυλάσσεται «γιατί δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει». Αποτέλεσμα είναι μείωση του τζίρου στην αγορά (ο κόσμος δεν αγοράζει), πτώση των τιμών (αποπληθωρισμός) σε προσπάθεια αύξησης του τζίρου, μείωση των μισθών και χειροτέρευση των εργασιακών συνθηκών, αύξηση των απολύσεων και κλείσιμο επιχειρήσεων (πτώση της παραγωγικότητας), που οδηγούν στην περαιτέρω μείωση των τιμών και έτσι πάμε πάλι από την αρχή.
Για αυτούς που έχουν ήδη χάσει τη δουλειά τους, δεν συζητάμε… Είτε τρώνε από τα έτοιμα (αν υπάρχουν), ή καταφεύγουν στα συσσίτια δήμων και εκκλησιών, ντύνονται από τα ρούχα της «φιλοπτόχου», φωτίζονται με κεριά και θερμαίνονται με μαγκάλια με τραγικά πολλές φορές αποτελέσματα…
Αλλά ας συνεχίσουμε… Όλα αυτά σαν αποτέλεσμα έχουν την πτώση του ΑΕΠ. Τι είναι το ΑΕΠ; Είναι η αξία των όσων παράγουμε σαν χώρα κατ’ έτος. Ψιλά γράμματα αυτά, και θα μου πείτε «τι με πειράζει εμένα αυτό;»
Με πειράζει και με παραπειράζει, γιατί οι κ.κ. οικονομολόγοι της κυβέρνησης αυτό κοιτάζουν για να βγάλουν το χρέος μας σαν κράτος. Σου λένε λοιπόν : χρωστάμε 120 (χρέος), παράγουμε 100 (ΑΕΠ), άρα το χρέος μας είναι 120% του ΑΕΠ. Άρα για να καλύψουμε το χρέος πρέπει να επιβάλλουμε τόσους φόρους.
Την παραπάνω αριθμητική πράξη αν θεωρήσουμε ότι το χρέος είναι σταθερό (που δεν είναι, γιατί συνεχίζουμε να δανειζόμαστε) ενώ το ΑΕΠ μειώνεται (λόγω αποπληθωρισμού), το αποτέλεσμα αυξάνει. Δηλ. το χρέος επί του ΑΕΠ αυξάνει. Άρα σου λένε οι κ.κ. οικονομολόγοι (εγχώριοι και ξένοι), «πρέπει να αυξηθούν οι φόροι».
Αυτά, όπως καταλαβαίνει ο καθένας, σημαίνουν ότι μένουν λιγότερα λεφτά στην τσέπη…
Παράλληλα, καθώς οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να μειώσουν τα επιτόκια κάτω από το μηδέν, ο αποπληθωρισμός αυξάνει τα πραγματικά επιτόκια, επιβραδύνοντας περαιτέρω την οικονομία και αυξάνοντας την πραγματική αξία των χρεών.
Η πτώση των τιμών (ο αποπληθωρισμός καλύτερα) σε αυτές τις συνθήκες, έχουν και μια άλλη δυσχερή επίπτωση: μειώνεται η αξία της περιουσίας μας. Αυτό συμβαίνει γιατί η αξία οποιουδήποτε πράγματος δεν έχει σχέση με το πόσο θεωρούμε εμείς ότι αξίζει, ή πόσα δώσαμε για να το αποκτήσουμε ή πόσα θεωρεί το κράτος ότι αξίζει (π.χ. αντικειμενικές αξίες). Η αξία καθορίζεται με το πόσα θα έδινε κάποιος για να το αγοράσει την συγκεκριμένη στιγμή.
Με δεδομένες τις συνθήκες στις οποίες αναφερθήκαμε παραπάνω, κανείς δεν είναι διατεθειμένος να αγοράσει το δικό μου περιουσιακό στοιχείο σε π.χ. προ δύο ετών τιμές. Θα μου δώσει όσα πιστεύει ότι αξίζει σήμερα. Αυτό έχει γίνει δυσάρεστα κατανοητό από πολύ κόσμο που προσπάθησε (ή ακόμα προσπαθεί) να πουλήσει το σπίτι ή το οικόπεδο που αγόρασε πανάκριβα πριν από μερικά χρόνια.
Μα θα μου πείτε ότι αν οι τιμές έχουν πέσει, τι πειράζει που έπεσε και η αξία του σπιτιού μου; Δυστυχώς δεν είναι έτσι, για δύο απλούς λόγους: α) οι συνολικές υποχρεώσεις έχουν αυξηθεί (φόροι, χαράτσια κλπ.) και β) τα χρέη προς τις τράπεζες αν δεν έχουν αυξηθεί, έχουν παραμείνει τα ίδια επίπεδα με το παρελθόν (δεν έχουν αποπληθωριστεί, θα μπορούσαμε να πούμε). Έτσι τελικά η πτώση της αξίας του σπιτιού (και οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου) ουσιαστικά σημαίνει οικονομική ζημιά για τον ιδιοκτήτη.
Πότε η πτώση των τιμών θα ήταν κάτι θετικό;
Η μόνη περίπτωση που η πτώση των τιμών θα ήταν κάτι θετικό, θα ήταν αν ταυτόχρονα δεν έπεφταν και οι μισθοί. Έτσι οι οικογένειες θα είχαν περισσότερα διαθέσιμα κεφάλαια προς αποταμίευση και κατανάλωση. Θα αυξάνονταν λοιπόν αυτό που λέμε αγοραστική δύναμη.
Αυτό βέβαια, η πτώση των τιμών, δε θα μπορούσε ποτέ να συμβεί. Εκείνο που θα μπορούσε να συμβεί, είναι να μένουν σταθερές οι τιμές και να αυξάνουν οι μισθοί. Και αυτό πάλι με τη σειρά του θα μπορούσε μόνο να συμβεί είτε με την αύξηση του δανεισμού (ένας από τους παράγοντες που συνετέλεσαν στο να φτάσουμε στην σημερινή κατάσταση), ή με την αύξηση της παραγωγικότητας που θα οδηγούσε σε αύξηση του ΑΕΠ.
Γιατί ο αποπληθωρισμός σημαίνει αυτόματη μείωση μισθών;
Για να πιάσει κανείς την άκρη του νήματος, πρέπει να σκεφτεί το πώς μπορεί να επιτευχθεί η μείωση των τιμών στην αγορά, κινητήρια δύναμη της οποίας αποτελεί το κέρδος και, άρα, οι διάφοροι κλάδοι των επιχειρηματιών δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση να ρίξουν τις τιμές, σε βάρος των δικών τους κερδών.
Η απάντηση είναι απλή. Οι τιμές θα πρέπει να μειωθούν, χωρίς να θιγούν τα κέρδη και η κυριαρχία των πολυεθνικών και των μεγάλων επιχειρήσεων. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Με τη μείωση άλλων παραγόντων που συμμετέχουν στη διαμόρφωση των τιμών. Σε πολύ γενικές γραμμές, οι συντελεστές, που συμμετέχουν στη διαμόρφωση των τιμών, είναι οι τιμές στις πρώτες ύλες – βοηθητικά υλικά, οι μισθοί των εργαζομένων και το κέρδος που αποκομίζουν οι επιχειρηματίες. Από τους τρεις αυτούς παράγοντες, που διαμορφώνουν τις τιμές των εμπορευμάτων, ο μόνος που «προσφέρεται» για περικοπή, είναι οι μισθοί, δεδομένου ότι οι δύο άλλοι, σύμφωνα πάντα με την κυρίαρχη οικονομική λογική, εμφανίζονται ως «ανελαστικοί».
Όταν, επομένως, μιλάμε για αποπληθωρισμό, θα πρέπει να εννοούμε αποκλειστικά τη μείωση των μισθών. Και μάλιστα σε πολύ μεγάλα επίπεδα, καθώς οι τελευταίοι θα πρέπει να απορροφήσουν κάθε αύξηση των πρώτων και βοηθητικών υλών, αλλά και, μέσω της μείωσής τους, να στηρίξουν την κερδοφορία των επιχειρήσεων.
Και με το έλλειμμα τι γίνεται;
Ας δούμε τέλος τι γίνεται με το περίφημο έλλειμμα (ή πλεόνασμα, αν το προτιμάτε).
Για να κάνουμε πιο απλά τα πράγματα, ας δούμε τι θα γινόταν με μία οικογένεια, η οποία έχει χρέη και θέλει να κατορθώσει να εξοικονομεί περισσότερα, ώστε να μπορέσει να ξεπληρώσει.
Δύο τρόποι υπάρχουν για να το κάνει αυτό : να μειώσει τις δαπάνες (τα έξοδα) ή να αυξήσει τα έσοδα. Ή να κάνει ταυτόχρονα και τα δύο, που θα ήταν ίσως και το πιο σωστό.
Ότι και να αποφασίσει να κάνει η οικογένεια, έχει δύο τρόπους για να κινηθεί. Ο πρώτος τρόπος είναι να κινηθεί παθητικά και ο δεύτερος ενεργητικά.
Όταν λέμε παθητικά εννοούμε κάτι σαν το ακόλουθο
Μείωση εξόδων : κλείνεται στο σπίτι και δεν πηγαίνει πουθενά (για καφέ, φαΐ, διασκέδαση, διακοπές, ψώνια). Σταματάει τις εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών και ίσως και τα φροντιστήρια. Σταματάει να αγοράζει ρούχα, φάρμακα, πετρέλαιο, και αγοράζει μαγκάλι και φουφού. Το όφελος είναι μεγάλο, αφού τα έξοδα πέφτουν κατακόρυφα, αλλά το ίδιο συμβαίνει και με την ποιότητα ζωής των μελών της. Το χρέος όμως της οικογένειας εξυπηρετείται κανονικά…
Αύξηση εσόδων : πουλάει το σπίτι στο χωριό, πουλάει το αυτοκίνητο και το μοτοποδήλατο και αγοράζει ποδήλατο και πατίνι. Το όφελος και πάλι είναι μεγάλο, αλλά καταλήγει χωρίς περιουσιακά στοιχεία.
Θα μπορούσε βέβαια να το παλέψει ενεργητικά, δηλ.
Μείωση εξόδων : οικονομία σε λογικά πλαίσια. Δεν χρειάζεται π.χ. αλλαγή κινητού κάθε 1 χρόνο, ούτε διακοπές στη Μύκονο ή την Σαντορίνη. Τα παιδιά δεν αγοράζουν το κολατσιό τους από το σχολείο, αλλά παίρνουν τοστάκια που τους έχει ετοιμάσει στο σπίτι η μαμά. Κόβονται γενικώς τα «περιττά» και τα «φαντακτερά». Το όφελος μπορεί να μην είναι τόσο μεγάλο, αλλά έχουν σε γενικές γραμμές μια «φυσιολογική» ζωή.
Αύξηση εσόδων : Ο μπαμπάς βρίσκει και δεύτερη δουλειά. Κανονίζουν να νοικιάσουν τα κτήματα που είναι παρατημένα στο χωριό. Φτιάχνουν και το πατρικό που είναι στο χωριό του άλλου παππού και το δίνουν για ενοικίαση ή μετακομίζουν εκεί. Νοικιάζουν το δυάρι που αγόρασαν στο παιδί που σπουδάζει, και εκείνο μετακομίζει σε γκαρσονιέρα. Ζορίζονται, αλλά δεν καταλήγουν ακτήμονες…
Το χρέος εξυπηρετείται κανονικά, έχοντας κάνει διακανονισμό με την τράπεζα…
Ας φέρουμε το παράδειγμα στης οικογένειας στα δικά μας, τα του κράτους. Σε ποιαν περίπτωση είμαστε; Προφανώς στην πρώτη. Έτσι δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη το ότι οι φόροι συνεχώς αυξάνουν, ενώ η παραγωγή μειώνεται… Ούτε ότι τα χρήματα που θα έπρεπε να πηγαίνουν για παιδεία, υγεία, συντάξεις, πρόνοια πηγαίνουν στην αποπληρωμή του χρέους. Ούτε βέβαια και το ότι θα συνεχίσουν έτσι…
Είναι σαν την γνωστή ιστορία με το γάιδαρο του Χότζα, όπου αυτός αναρωτιόνταν γιατί «πάνω που του έμαθα να μην τρώει, μου ψόφησε…»;
Μήπως κάνουμε κάτι λάθος;
maccunion.wordpress.com
Comments