Η βιταμίνη Β12 είναι ένα μόριο που συμβάλλει στην καλή λειτουργία του αιμοποιητικού και του νευρικού συστήματος. Χαμηλά επίπεδα Β12 μπορεί να προκαλέσουν μεγαλοβλαστική ή μακροκυτταρική αναιμία καθώς και πολυνευροπάθεια, εγκεφαλοπάθεια, μυελοπάθεια. Η Β12 αποτελεί συστατικό των ζωικών πρωτεινών (κρέας, γάλα, γιαούρτι, αυγά). Έλλειψη εμφανίζεται είτε σε άτομα που δεν τρώνε τις αντίστοιχες τροφές ή σε αυτά που τις τρώνε αλλά ο οργανισμός τους δεν απορροφά την βιταμίνη (δυσαπορρόφηση). Η Β12 αποθηκεύεται στο συκώτι και η έλλειψή της λόγω κακής απορρόφησης γίνεται εμφανής μετά από 2 με 5 χρόνια ενώ η έλλειψη λόγω διατροφικής στέρησης εκδηλώνεται σε 10 με 20 χρόνια, εξηγεί η κυρία ΣΑΛΗ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ
Το μεγαλύτερο τμήμα της κοβαλαμίνης απορροφάται στο τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου αφού πρώτα συνδεθεί με μια πρωτείνη που λέγεται Ενδογενής Παράγοντας. Η πρωτεϊνη αυτή παράγεται στο στομάχι. Μόλις το 1% της Β12 απορροφάται χωρίς να συνδεθεί με τον ενδογενή παράγοντα. Για τον λόγο αυτό δίνοντας μεγάλες δόσεις Β12 από το στόμα, στην περίπτωση βλάβης του παράγοντα αυτού, εξασφαλίζουμε την αναγκαία ποσότητα της βιταμίνης στον οργανισμό. Στην συνέχεια η Β12 μεσολαβεί σε διάφορες μεταβολικές αλυσίδες που εμπλέκονται στην δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των νευρικών κυττάρων. Αν η Β12 είναι ανεπαρκής υπάρχει μεγάλη αύξηση ουσιών βλαβερών για τα κύτταρα αυτά όπως είναι η ομοκυστείνη (HC) και το μεθυλ-μαλονυλικό οξύ (ΜΜΑ).
ΑΙΤΙΑ ΕΛΛΕΙΨΗΣ Β12
Στο 75% των περιπτώσεων η έλλειψη της Β12 οφείλεται σε δυσαπορρόφηση λόγω έλλειψης ή δυσλειτουργίας του ενδογενή παράγοντα. Η περίπτωση αυτή αναφέρεται ως Κακοήθης Αναιμία και αφορά μια αυτοάνοση προσβολή του ίδιου του ενδογενή παράγοντα. Αντισώματα δηλαδή που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός στρέφονται εναντίον του παράγοντα αυτού και η βιταμίνη δεν απορροφάται. Η διάγνωσή της κακοήθους αναιμίας γίνεται με την ανίχνευση αυτών των αντισωμάτων με απλή εξέταση αίματος. Η αυτοάνοση αυτή πάθηση εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες αλλά συχνότερα σε άτομα άνω των 50 χρονών.
Παθήσεις του στομάχου (πχ γαστρεκτομή για απώλεια βάρους ή φλεγμονή από ελικοβακτηρίδιο)και του λεπτού εντέρου (πχ κοιλιοκάκη) επίσης ενοχοποιούνται για ελλιπή απορρόφηση της Β12.
Αντιόξινα φάρμακα, μετφορμίνη (αντιδιαβητικά)
Σπανιότερα, αιτία της έλλειψης είναι η ανεπαρκής πρόσληψη λόγω διατροφής (πχ χορτοφάγοι ή νεογέννητα από μητέρες vegan), θηλασμού ή αλκοολισμού.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Η έλλειψη κοβαλαμίνης επηρεάζει το περιφερικό νευρικό σύστημα, τα οπτικά νεύρα, το τμήμα του νωτιαίου μυελού που ελέγχει την αίσθηση του σώματος στον χώρο και τον εγκέφαλο. Δεν είναι απαραίτητο να συνυπάρχει η αναιμία με τα νευρολογικά συμπτώματα. Είναι δυνατό δηλαδή ο ασθενής να έχει συμπτώματα από το νευρικό σύστημα χωρίς αναιμία ή μακροκυττάρωση.
Τα συμπτώματα ξεκινούν συνήθως από τα πόδια: μούδιασμα, μυρμήκιασμα, αίσθημα ψυχρού, σφίξιμο που αρχίζει από τα δάκτυλα και ανεβαίνει μέχρι τον κορμό. Αναφέρονται επίσης διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα, ήπια καρηβαρία(«βαρύ κεφάλι»), διαταραχές όσφρησης και γεύσης, διαταραχές όρασης.
Υπάρχουν ενίοτε και άλλα συμπτώματα όπως ανορεξία, κόπωση, αίσθημα παλμών.
Σε μακροχρόνιες ελλείψεις παρατηρείται αστάθεια, αδυναμία και ατροφία στους μυς των άκρων, δυσκολία στον συντονισμό των κινήσεων.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Καταρχήν θα πρέπει να μετρηθούν τα επίπεδα της Β12 στο αίμα. Τιμές >300 pg/mlθεωρούνται φυσιολογικές. Αν είναι τα επίπεδα είναι χαμηλά (<200 pg/ml) ακολουθεί η ανίχνευση των αυτοαντισωμάτων έναντι του ενδογενή παράγοντα. Αν αυτά είναι θετικά επιβεβαιώνεται η διάγνωση της κακοήθους αναιμίας και δεν χρειάζεται άλλη εξέταση. Αν είναι αρνητικά ακολουθούν άλλες εξετάσεις για σπανιότερες παθήσεις ή η δοκιμασία Schilling (δοκιμασία που διευκρινίζει την αιτία της ανεπάρκειας).
Πολύ συχνά τα επίπεδα της Β12 είναι οριακά (200-300 pg/ml). Στην περίπτωση αυτή μετράμε τις τιμές της ομοκυστείνης και του ΜΜΑ. Αν είναι αυξημένες επιβεβαιώνεται η έλλειψη της βιταμίνης.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Σε περίπτωση σοβαρής έλλειψης χρειάζεται θεραπεία υποκατάστασης με ενδομυικές ενέσεις Β12 ή με χορήγηση από το στόμα μεγάλων δόσεων. Σε μέτρια έλλειψη αρκούν διατροφικά συμπληρώματα. Τα συμπτώματα υποχωρούν με την αγωγή. Σε περιπτώσεις μακρόχρονης έλλειψης κάποια συμπτώματα μπορεί να μην αναστραφούν πλήρως.
Σε χορτοφάγους συστήνεται η κατανάλωση τροφών εμπλουτισμένων με Β12 ή λήψη συμπληρωμάτων.
Συμπερασματικά η έλλειψη βιταμίνης Β12 πρέπει να ανιχνευθεί έγκαιρα, πριν οδηγήσει σε σοβαρές βλάβες. ΠΡΟΣΟΧΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΑΚΕΙΑ! Αν δεν υπάρχει έλλειψή της η χορήγηση εξωγενώς δεν θεραπεύει παθήσεις όπως η άνοια, η καρδιοπάθεια ή η χρόνια κόπωση!
Comments